Türkiye, adalet sisteminde teknolojik bir devrime tanıklık etti. Uzun süredir üzerinde çalışılan ve kamuoyunda büyük bir merakla beklenen yapay zeka destekli yargılama projesi, ilk somut meyvesini verdi. İstanbul Adliyesi’nde yürütülen pilot proje kapsamında, ‘Adalet 1.0’ adı verilen yapay zeka, Türkiye’de ilk kez bir davada hakim olarak karar açıkladı. Bu tarihi an, Türk hukuk sisteminin geleceği adına önemli bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti.

Yargıda dijitalleşme ve hızlanma hedefleri doğrultusunda Adalet Bakanlığı ve önde gelen teknoloji firmalarının ortaklığıyla geliştirilen proje, basit ve veri yoğunluğu yüksek davalarda adaletin daha hızlı tecelli etmesini amaçlıyor. gazetemedyacom.tr olarak yakından takip ettiğimiz bu süreç, bugün itibarıyla teoriden pratiğe dökülmüş oldu.

Tarihi Davanın Detayları ve ‘Adalet 1.0’ın Şaşırtan Kararı

Yapay zeka hakimin baktığı ilk dava, bir tüketici ile büyük bir elektronik eşya firması arasındaki uyuşmazlıktı. Tüketici, satın aldığı akıllı televizyonun garanti süresi içinde arızalandığını ve firmanın onarım yerine sürekli oyalama taktiği güttüğünü iddia ederek Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurmuş, ancak sonuç alamayınca davayı mahkemeye taşımıştı. Dava dosyası, içerdiği çok sayıda e-posta yazışması, teknik servis raporu ve fatura gibi dijital kanıtlar nedeniyle yapay zeka pilot projesi için ideal bir örnek olarak seçildi.

‘Adalet 1.0’, dava dosyasındaki binlerce sayfalık veriyi, ilgili kanun maddelerini, Yargıtay’ın emsal kararlarını ve tüketici hakları mevzuatını saniyeler içinde analiz etti. Duruşma sonunda verdiği karar ise her iki tarafın avukatlarını da şaşırttı.

Beklenmedik Emsal Karar

Yapay zeka, sadece tüketicinin haklı olduğuna hükmetmekle kalmadı. Kararının gerekçesinde, elektronik firmasının ‘kullanıcı sözleşmesi’nde yer alan bir maddenin, tüketicinin yasal haklarını kısıtlayıcı ve muğlak ifadeler içerdiğini tespit etti. Bu nedenle, ürünün iadesi ve ücretin ödenmesine ek olarak, firmanın ilgili sözleşme maddesini tüm tüketiciler için düzeltmesi gerektiğine dair bir tavsiye kararı da ekledi. Bu durum, davanın sonucunu bireysel bir hak arayışından çıkarıp, kamusal bir fayda sağlayan emsal bir niteliğe büründürdü.

Yapay Zeka Hukuk Sistemini Nasıl Dönüştürecek?

Bu tarihi karar, yapay zekanın hukuk sistemindeki potansiyelini ve beraberinde getirdiği tartışmaları da alevlendirdi. Uzmanlar, bu teknolojinin adalet sistemine getirebileceği yenilikleri ve olası riskleri masaya yatırıyor.

• Hız ve Verimlilik: Yapay zeka, özellikle dosya yükü fazla olan mahkemelerde, dava süreçlerini aylardan haftalara indirebilir. Bürokratik işlemlerin otomatize edilmesi, adalete erişimi hızlandırabilir.
• Tarafsızlık ve Objektiflik: İnsan hakimlerin sahip olabileceği duygusal, sosyal veya kişisel önyargılardan arınmış olan yapay zeka, tamamen verilere ve kanıtlara dayalı kararlar verebilir. Ancak, yapay zekanın eğitildiği verilerin kendisinin taraflı olması riski, en önemli endişe kaynağı olarak öne çıkıyor.
• Hukuk Profesyonellerinin Yeni Rolü: Avukatlar ve hakimler, yapay zekanın varlığıyla rollerinin değiştiğini görebilirler. Artık rutin dosya incelemeleri yerine, daha karmaşık hukuki stratejiler geliştirmeye, etik denetim yapmaya ve yapay zekanın karar mekanizmalarını denetlemeye odaklanabilirler.

Uzmanlar İkiye Bölündü: Fırsat mı, Tehdit mi?

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Hukuk Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Emre Çetin, “Bu, Türk yargısı için bir milattır. ‘Adalet 1.0’ın verdiği karar, yapay zekanın sadece dosyaları hızlı işlemekle kalmayıp, aynı zamanda insan gözünden kaçabilecek detayları yakalayarak daha adil sonuçlar üretebileceğini gösteriyor” dedi. Çetin, bu teknolojinin doğru denetim mekanizmalarıyla geliştirilmesi gerektiğini de ekledi.

Öte yandan, Bilişim Hukuku Derneği Başkanı Avukat Selin Koru ise temkinli bir yaklaşım sergiliyor. Koru, “Yapay zekanın kararlarının ‘neden’ ve ‘nasıl’ alındığı şeffaf olmalı. Bir ‘kara kutu’ içinde alınan kararlara karşı itiraz ve temyiz yolları nasıl işleyecek? Vicdani kanaat gibi insani bir unsurun tamamen ortadan kalkması, bazı davalarda adaletsizliğe yol açabilir. Bu konular netleşmeden yaygın kullanıma geçilmesi tehlikeli olabilir” şeklinde konuştu. ” olarak, bu tarihi gelişmenin tüm yönlerini ve toplumsal etkilerini okuyucularımız için takip etmeye devam edeceğiz.

Sonuç olarak, Türkiye’de bir yapay zeka hakimin ilk kararını vermesi, sadece teknolojik bir başarı değil, aynı zamanda adalet, etik ve insan-makine ilişkisi üzerine derin bir tartışmanın da başlangıcıdır. Bu gelişme, Türk hukuk sisteminin geleceğini şekillendirecek uzun ve heyecan verici bir yolculuğun sadece ilk adımı.